آیا استعداد یابی در مدارس در تمامی ابعاد سنجیده می شود؟

دکتر ناصرالدّین کاظمی حقیقی :

- اگر آزمون استعدادی که دوستان می گیرند منظورشان ارزیابی هوش تحصیلی باشد قابل دفاع است اما چند نکته این میان می ماند. یکی اینکه ابزار این آزمون باید توسط متخصصان تحلیل عاملی شده باشد و شاخص های روان سنجی آن اعلام شود. به عبارت دیگر اعلام کنند که این ابزار دقیقا چه چیزی را می سنجد. تا زمانی که چنین چیزی ارائه نشده باشد که استاندارد تعریف شده چیست نگرانی هایی در این باره وجود دارد. اما اگر بپذیریم این ابزار هوش تحصیلی را هم به درستی تشخیص می دهد سوال بعدی پیش می آید.

- سازمان استعدادهای درخشان سازمان پرورش استعداد تحصیلی نیست بلکه باید تیزهوشی را در سطح وسیع تر و در انواع تیزهوشی از جمله هوش تحلیلی و هوش تجربی نیز بسنجد و شناسایی کند.اگر ما سه نوع هوش تحلیلی و تجربی و تحصیلی داریم این سازمان باید این انواع را شناسایی کند و در جامعه خودش پذیرش داشته باشد، در غیر این صورت از جایی که حواسمان نیست داریم جامعه سمپاد را محدود می کنیم به بچه های تلاشگر درسخوان که اتفاقا قبل از این هم ایرادی که به این مجموعه وارد می شد ادامه خواهد داشت.

استعدادیابی یکی از غنی ترین هنجاریابی هایی در ۶ الی ۷ سالی که از بحث هوش تحصیلی و سنجش آن در دنیا مطرح شد.یک اتفاق دیگری که رخ می دهد و کسی آن را به درستی تحلیل نمی کند این است که این آزمون برای دو مجموعه دانش آموز همزمان به کار می رود یعنی برای بچه های استعداد درخشان و بچه های درسخوان تلاشگر که در دو مجموعه با دو کارکرد متفاوت یعنی نمونه دولتی و استعدادهای درخشان پذیرش شوند. من متوجه اینکه چرا باید ملاک سنجش این دو گروه یکی باشد نمی شوم.خب ما را متقاعد کنند چرا باید این دو گروه که جنسشان متفاوت است با یک ابزار سنجیده شوند. از همین نکته هاست که می توان پی به این برد که عمده کارها در آموزش و پرورش مبنای نظری و تئوری ندارد و از همین جاست که در این آزمون ها که واقعا چه چیزی را می سنجد شک ایجاد می شود. ممکن است یک بچه ای درس خوان نباشد اما باهوش باشد.

- طرح شهاب هم در مبانی نظری و مفهوم پردازی دچار سردرگمی است و هم در تشخیص استعداد و هوش. ما سه مشکل در طرح شهاب داریم. یکی اینکه این طرح، استعداد را چه چیز  تعریف می کند و هوش را چه چیز تعریف می کند و دوم اینکه وقتی می گوید برتری استعداد و برتری یک توانایی در فرد،  منظورش برتری آن استعداد و توانایی نسبت به باقی توانمندی های یک فرد است یا در قیاس با توانمندی دیگران صحبت می کند؛ چون یک جا می گوید سنجش فرد با خودش و یک جا می گوید سنجش فرد با دیگران. این ابهام در همه سندهایش وجود دارد. پس ما یک ابهام در مبانی نظری این طرح داریم و یک ابهام در روشهایش که قابل دفاع نیست چون هم ابزار و هم منابعی که قرار است این سنجش را انجام دهند، معتبر نیست.

تاریخ انتشار:9 مرداد 97

منبع : خبرگزاری مهر